در سال‌های اخیر، واژه “متاورس” به یکی از پرکاربردترین مفاهیم در دنیای فناوری و اینترنت تبدیل شده است. متاورس، که از ترکیب “meta” (به معنای فراتر) و “universe” (به معنای جهان) ساخته شده، به دنیایی مجازی اشاره دارد که کاربران در آن می‌توانند به صورت تعاملی، با یکدیگر و محیط‌های دیجیتالی ارتباط برقرار کنند. این مفهوم به نوعی توسعه‌یافته‌تر از واقعیت مجازی و واقعیت افزوده است که وعده داده در آینده به بخشی از زندگی روزمره انسانها تبدیل شود. در این مقاله به مفهوم متاورس، کاربردها، تأثیرات آن بر زندگی انسانها
متاورس چیست؟
متاورس یک فضای مجازی گسترده است که در آن کاربران می‌توانند با استفاده از آواتارهای سه‌بعدی، به صورت بلادرنگ در محیط‌های دیجیتالی حضور یابند. این فضا به کاربران اجازه می‌دهد تا تجربیاتی مانند بازی، کار، خرید، آموزش و حتی معاشرت در یک محیط کاملاً دیجیتالی را داشته باشند. برخلاف اینترنت کنونی که بیشتر متنی یا چندرسانه‌ای است، متاورس یک تجربه کامل چندحسی ایجاد می‌کند که کاربران می‌توانند در آن به تعامل با عناصر دیجیتالی بپردازند.
یکی از ویژگی‌های برجسته متاورس، پایداری آن است؛ به این معنا که حتی اگر کاربر از سیستم خارج شود، دنیای مجازی همچنان به وجود خود ادامه می‌دهد و سایر کاربران به تعامل خود ادامه می‌دهند. این دنیای دیجیتال به نوعی شبیه به جهان‌های فانتزی در بازی‌های ویدیویی است، اما با این تفاوت که متاورس به دنبال ایجاد محیطی است که در آن کاربران نه‌تنها برای تفریح، بلکه برای انجام امور روزمره زندگی نیز فعالیت می‌کنند.
کاربردهای متاورس
متاورس قابلیت‌های فراوانی دارد و می‌تواند در بسیاری از حوزه‌ها به کار گرفته شود. برخی از کاربردهای مهم آن عبارت‌اند از:
1. بازی‌های ویدیویی: شاید اولین کاربرد متاورس در دنیای بازی‌های ویدیویی نمود یابد. محیط‌های بازی آنلاین چندنفره در حال حاضر نمونه‌ای اولیه از متاورس هستند. در این بازی‌ها، کاربران از طریق آواتارهای خود در یک دنیای مجازی حضور دارند و با سایر بازیکنان به صورت تعاملی بازی می‌کنند. بازی‌هایی مانند Fortnite و Roblox مثال‌هایی از پیشرفت به سمت متاورس هستند.
2. آموزش و تحصیل: متاورس می‌تواند تجربه یادگیری را دگرگون کند. با استفاده از فناوری‌های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، دانش‌آموزان و دانشجویان می‌توانند در محیط‌های آموزشی کاملاً تعاملی حضور یابند. به عنوان مثال، یک دانشجوی پزشکی می‌تواند به صورت مجازی در یک اتاق عمل حضور یابد و تکنیک‌های جراحی را بدون نیاز به حضور فیزیکی تمرین کند.
3. کار و جلسات مجازی: پاندمی کرونا نشان داد که جلسات و کارهای از راه دور می‌توانند به خوبی جایگزین تعاملات حضوری شوند. متاورس با ایجاد اتاق‌های کنفرانس مجازی و محیط‌های کاری تعاملی، می‌تواند به کسب‌وکارها کمک کند تا به شکل موثرتر و کاربردی‌تری فعالیت کنند. شرکت‌هایی نظیر Meta (فیس‌بوک سابق) در حال توسعه این فناوری برای جلسات کاری و دفاتر مجازی هستند.
4. خرید و تجارت الکترونیک: در متاورس، کاربران می‌توانند به صورت مجازی به فروشگاه‌ها وارد شده و محصولات را پیش از خرید بررسی کنند. برندهای بزرگ در حال حاضر در حال آزمایش فروشگاه‌های مجازی هستند که در آن کاربران می‌توانند تجربه خرید کاملاً تعاملی و واقعی را در یک محیط مجازی تجربه کنند.
تأثیر متاورس بر زندگی انسانها
متاورس پتانسیل دارد تا به یکی از اصلی‌ترین پلتفرم‌های دیجیتالی در دهه‌های آینده تبدیل شود. همان‌طور که اینترنت توانست شیوه‌های ارتباطی، آموزشی و تجاری را تغییر دهد، متاورس نیز می‌تواند زندگی انسانها را دگرگون کند. با ظهور این فناوری، مفاهیمی مانند “دفتر کار مجازی”، “دنیای مجازی”، و “آموزش مجازی” دیگر به دور از واقعیت نخواهند بود و ممکن است به بخشی از زندگی روزمره تبدیل شوند.
یکی از مزایای مهم متاورس، توانایی آن در ایجاد فرصت‌های برابر برای کاربران است. به عنوان مثال، افراد در مناطق دورافتاده که دسترسی به امکانات آموزشی یا فرصت‌های شغلی ندارند، می‌توانند از طریق متاورس به این امکانات دسترسی پیدا کنند. همچنین، امکان ایجاد فضاهای تعاملی برای افراد دارای ناتوانی جسمی فراهم خواهد شد تا به صورت مجازی فعالیت کنند و از مزایای این دنیای دیجیتالی بهره‌مند شوند.
چالش‌های پیش روی متاورس
با تمام امکانات و مزایایی که متاورس به همراه دارد، این فناوری با چالش‌های فراوانی نیز روبرو است. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، حریم خصوصی است. همان‌طور که اینترنت کنونی مشکلات مربوط به حریم خصوصی کاربران را به همراه دارد، متاورس نیز ممکن است به دلیل سطح بالای تعامل و اطلاعاتی که از کاربران جمع‌آوری می‌کند، به نگرانی‌های جدید در زمینه امنیت و حریم خصوصی دامن بزند.
علاوه بر این، توزیع نابرابر فناوری می‌تواند منجر به نابرابری‌های اجتماعی شود. بسیاری از افراد در کشورهای در حال توسعه یا مناطقی که دسترسی به فناوری‌های پیشرفته ندارند، ممکن است نتوانند از امکانات متاورس بهره‌مند شوند و این امر می‌تواند شکاف دیجیتالی بین جوامع را افزایش دهد.
متاورس یک گام بزرگ به سوی آینده‌ای است که در آن مرزهای میان دنیای واقعی و مجازی بیش از پیش از بین خواهند رفت. با وجود تمامی امکانات و فرصت‌هایی که این فناوری ارائه می‌دهد، مهم است که جوامع و دولت‌ها به چالش‌ها و مسائل مربوط به آن نیز توجه کنند. متاورس می‌تواند به ابزاری قدرتمند برای تحول در حوزه‌های مختلف زندگی انسانی تبدیل شود، اما نیازمند مدیریت و نظارت دقیق است تا از مشکلات احتمالی آن جلوگیری شود.
